ولایت سرپل

ولایت سرپل: سرپل یکی از ولایت کشور افغانستان بوده که مرکز این ولایت شهر سرپل میباشد. ولایت سرپل در شمال ولایت غور ، در جنوب ولایت جوزگان ، در شرق ولایت فاریاب و در غرب ولایت سمنگان قرار دارد. مساحت این ولایت 15,999,2 کیلومتر مربع و جمعیت آن 505,400 نفر است. فاصله ی ولایت سرپل از مرکز افغانستان (شهر کابل) 603 کیلومتر میباشد.این ولایت تا سال 1367 هجری شمسی جزئی از ولایت جوزجان محسوب می شد،اما در این سال بر اساس تقسیماتی که صورت گرفت،ولایت سرپل از جوزجان جدا شد و به صورت ولایت مستقل درآمد. . . جغرافیای ولایت سرپل: مجموعه مساحت این ولایت در حدود 163,856 کیلومتر مربع از مساحت افغانستان را احتوا نموده است. این ولایت در دامنه شمال تیربند ترکستان موقعیت داشته و بین35 درجه و 30 دقیقه شرقی تا 36درجه و 13دقیقه شمالی و 66درجه و 30دقیقه جنوبی و 65درجه و 29دقیقه شرقی واقع است و ارتفاع آن از سطح دریا در مناطق هموار از 64متر تا 1750متر در مناطق کوهستانی میرسد. همچنین75%ارضی خاک ولایت سرپل کوهستانی یا نیمه کوهستانی و صرف 14% دیگر آن اراضی هموار میباشد و مطباقی آن یعنی 11% باقیمانده ساحات جنگلی نیمه هموار و ... میباشد. مردم ولایت سرپل: نفوس ولایت سرپل طبق آمار احصائیه نفوس کشور در سال 1388 در حدود 505,400تن میباشد. اما گزارش همبستگی ملی،نفوس این ولایت 711,600تخمین زده اند. تاریخچه ولایت سرپل: سرپل یکی از مناطق باستانی شمال هندوکش و یا ترکستان جنوبی میباشد که در تاریخ بنام های انبار،جوزجانان ، گوزگانان ، جوزجان و گوزگان یادگردیده است و غیره یاد گردیده است. (جوزجان و جوزجانان را اعراب گوزگان و گوزگانان میگفتند زیرا آن ها در الفبای خود حرف (گ)را نداشتند با حرف(ج)تعویض کردند.) میرغلام محمدغبار در صحفهء 202اثر معروف خود بنام تعلیقات جغرافیای تاریخی افغانستان ضمن معرفی شبرغان ، سرپل را چنین تعریف میکند: >>اشپورقان و نریان که شهری یهودیه و فاریاب است،بزرگترین شهر جوزجانان یا انبار میباشد و آل فرغون(فریغون)در همین شهر مقیم باشند،و در زمستان به جز روان اقامت کنند<<. منظور از انبار همین سرپل امروزی است که در دوره زمامداری سلاطین تیموری بعد از اعمار تاریخی سرپل در زمان زمامداری میرزاسلطان بایقرا،بنا به ابتکار وزیر دانشمند او امیرالکلام امیرعلی شیرنوایی،بر فراز دریای سرپل که از یکجا شدن آب دریاهای آقسو و قراسو ایجاد میگردد،به نام سرپل مسما میشود.عبدالحی حبیبی در نخستین صفحه ی کتاب جغرافیای تاریخی افغانستان چنین می نویسد:>>کسانی که تاریخ وطن را خوانده اند،شاید بارها نام جوزجان یا گوزگان را که یکی از مناطق تاریخی است دیده و شنیده باشند. این منطقه به تصریح یاقوت حموی سرزمین پهناوری بود از بلخ تا مرو رود که شهرهای مهم آن انبار ، فاریاب و کلار بود. المقدسی این ولایت را جز بلخ شمرده و احمدبن یعقوب معروف به الیعقوبی در سال 278قمری گوزگان را در قسمت شمال مجرای رود شبرغان و شمال دریای میمنه میشمارد.بار تولد مستشرق روسی انبار را سرپل و فاریاب را نزدیم دولت آباد حالیه می نویسد<<. عبدالحی حبیبی در صفحه ی پنجم همان کتاب ، در رابطه با آل فریغون و دیگر دودمان های حکمران در این حدود جغرافیایی مینویسند که:>>یکی ازین دودمان ها حکمرانان آل فریغون یا فریغونیان اند که در جوزجانان از حدود (250 تا 410 هجری)فرمانروایی داشتند.این دودمان در عصر سامانیان و غزنویان دارای شهرت تام بوده اند و روابط خویشاوندی را با هردو خانواده سلطنتی حفظ میکردند و شاهان صلح دوست ، علم پرور و دانشمند بودند خود گوزگان بر حوالی سرپل کنونی اطلاق شدی و این دودمان از نسل شاهان قبل از اسلام (گوزگان خدا)مردم رباط فریغون بودند که به قول مقدسی فاصلهء راه یک روزه راه از اندخوی کنونی و کرکی بود<<... نجم الدین سنگچارگی یکی از شاعران قرن دوازدهم هجری،سرپل را چنین توصیف می نماید: سرپل لقب جوزجانان بنام ملک پاسبان ، آستان امام اگرچند بلخ است ام البلاد که گویا چنین بلده هرگز نزاد. نژادولایت سرپل: قومیت های مختلف و گوناگونی در ولایت سرپل زندگی میکنند که می توان از ازبک ها،هزاره ها،پشتون ها،تاجیک ها،عرب ها،ایماق ها و بلوچ ها نام برد. اکثریت جمع این ولایت را تاجیک ها شامل می شوند و به دنبال آنها ازبک ها،هزاره ها و پشتون ها هستند.پشتون های این ولایت کوچ نشین هستند و درتعدادشان در فصل های مختلف سال فرق میکنند. بین سال2001تا2005،تاجیک ها، آیماق ها، و هزاره ها و ازبک ها توسط پشتون ها و کوچی های پشتون ها غارت و کشته شدند. پس از آن هزاران تن از پشتون ها از منطقه و روستاهایشان که به زور تصاحب کرده بودند و در آن با خانواده هایشان سکونت داشتند اخراج شدند. در طول دوران اشغال افغانستان توسط شوروی بسیاری از نیروهای شبه نظامی محلی تاجیک،ترکمن و ازبک برای بیرون راندن پشتون ها در ولایت سرپل و نورستان به کار گرفته شدند. زبان ولایت سرپل: فارسی دری زبان عمده این ولایت میباشد؛بعد از فارسی زبان دوم زبان ازبکی در منزله دوم قرار داشته است و زبان پشتو بعد از زبان ازبکی در منزله سوم زبان عمده این ولایت قرار دارد. اقتصاد ولایت سرپل: بیش از 85%ولایت سرپل به زراعت اشتغال داشته و متباقی دیگر مردم به مالداری و سایر پیشه ها مصروف میباشند. از محصولات عمده این ولایت می توان به گندم،جو،جواری،نخود،لوبیا،زغر و کنجد اشاره کرد. همچنین خربوزه،تربوز(هندوانه)،انگور،ناک،زرد آلو،شفتالو،و سیب نیز در کنار سایر نباتات در این ولایت پرورش داده میشود .